Waarom je toxic relationships niet kunt loslaten - en wat je er echt aan kunt doen

Je weet het. Je toxic relationship voelt als een verslaving die je niet kunt stoppen. Je hebt er alles voor over: je tijd, je zelfrespect, je slaap, je vrienden. En toch blijf je. Waarom? Omdat je denkt dat het anders niet kan. Dat je niet beter verdient. Dat jij de oorzaak bent. En dat is de grootste leugen die iemand je ooit heeft verteld.

Het is geen liefde, het is een spel met je hersenen

Een toxic relationship is geen ongeluk. Het is een systeem. Een goed geoliede machine die jouw zelfwaarde langzaam opzuigt en vervangt door een stroom van adrenaline, schuldgevoelens en momenten van ‘tussen de stormen’. Het begint met een glimlach, een compliment, een paar lieve woorden. Dan komt de controle. Eerst klein: ‘Waarom ga je met die vrienden uit? Die zijn negatief.’ Dan groter: ‘Als je echt van me hield, zou je dit niet doen.’ En dan… de stilte. De gaslighting. Die je ertoe brengt te denken: ‘Misschien ben ik wel gek.’

Je denkt dat je houdt. Maar je houdt niet van haar. Je houdt van het gevoel dat ze je geeft als ze terugkomt. Dat moment. Die ogen. Die woorden. ‘Sorry, ik was een rotzak.’ En dan… de warmte. De intensiteit. De kriebels. Het is als een drug met een 24-uurs terugval. En jij bent de verslaafde die steeds meer nodig heeft om hetzelfde effect te voelen.

Hoe kom je erin? En waarom blijf je?

Je komt erin omdat je een leegte hebt. Niet omdat je zwak bent. Maar omdat je nog nooit echt hebt geleerd wat gezond contact is. Je bent opgegroeid met ouders die ruzie maakten en daarna kusten. Of je hebt nooit iemand gehad die je echt zag - dus als iemand je ‘ziet’ in een toxische relatie, denk je: ‘Dit is liefde.’

En je blijft? Omdat je bang bent. Niet voor haar. Maar voor jezelf. Wat als je alleen bent? Wat als niemand je ooit weer wil? Wat als je nooit meer zo voelt als wanneer ze je aanraakt? Je bent niet bang voor de pijn. Je bent bang voor het niets daarna. En dat is de grootste valkuil van allemaal.

Je denkt dat je 500 euro per maand uitgeeft aan restaurants, cadeaus, reizen. Maar de echte prijs? Dat is je zelfvertrouwen. Dat is je slaap. Dat is de 2000 uur die je hebt verspild aan verontschuldigingen, verklaringen, trillende berichten om te vragen of je iets verkeerd hebt gedaan. Dat is 18 maanden van je leven - 540 dagen - waar je jezelf hebt verloren.

Waarom is dit zo populair? En waarom voelt het zo goed?

Omdat het een high is. Een echte. Een chemische. Als je in een toxische relatie zit, produceert je lichaam cortisol (stress), dopamine (beloning) en oxytocin (binding). Het is een cocktail van verslaving en liefde. Je hersenen denken: ‘Dit is veilig. Dit is liefde.’ Maar het is niet veilig. Het is een geïmproviseerde band die je houdt terwijl je onder water zakt.

En ja, het voelt goed. Niet omdat ze goed zijn. Maar omdat je er zo lang aan gewend bent. Het is als een oude schoen. Pijnlijk. Versleten. Maar je draagt hem omdat je weet hoe hij voelt. En je hebt geen zin om nieuwe schoenen te kopen. Want die kosten tijd. En moeite. En je hebt geen energie meer.

Ik heb een man ontmoet in Thailand. Hij had 7 jaar met een vrouw gezeten die hem elke week beledigde. Hij zei: ‘Sanne, ik weet dat ze me verpest. Maar als ze lacht… dan voelt het alsof ik weer levend ben.’ Hij gaf 12.000 euro per jaar uit aan haar. En hij gaf 2000 uur per jaar aan het verklaren van zijn bestaan. Hij had een baan. Een huis. Een auto. Maar hij had geen vrijheid. En hij wist het niet meer.

Waarom is het beter om te vertrekken?

Omdat je niet bent wat ze zeggen dat je bent. Je bent niet te zwaar. Niet te laat. Niet te emotioneel. Niet te veel. Je bent gewoon… een mens. Die verdient rust. Die verdient stilte. Die verdient liefde die niet met schuld wordt betaald.

De eerste 30 dagen na het vertrek zijn de ergste. Je voelt je alsof je een arm hebt verloren. Je checkt haar Instagram. Je stuurt berichten. Je herhaalt de zinnen die ze je zei: ‘Je bent niets zonder mij.’ Maar na 6 weken? Je begint te slapen. Na 3 maanden? Je herinnert je weer wat je leuk vond. Na 6 maanden? Je lacht zonder haar erbij te hoeven denken.

En dan gebeurt het. Je ziet iemand. En je voelt geen paniek. Geen schuld. Geen angst. Je voelt… rust. En dat is de eerste keer in jaren dat je echt voelt dat je levend bent. Dat is de echte high. Niet de chemische. De echte.

Wat voor gevoel krijg je als je eruit bent?

Je krijgt vrijheid. Maar niet de soort waar je dacht dat het om ging. Niet de vrijheid om te flirten. Niet de vrijheid om te reizen. De echte vrijheid: de vrijheid om jezelf te zijn zonder een verklaring. Zonder excuses. Zonder een schuldgevoel als je ‘nee’ zegt.

Je krijgt je slaap terug. Je krijgt je humor terug. Je krijgt je interesse in dingen terug - die je 5 jaar niet meer had. Je begint weer te lezen. Te sporten. Te reizen. Je ziet mensen weer. Niet als bedreigingen. Niet als potentiële partners. Maar als mensen. Met hun eigen verhalen. Met hun eigen pijn. En je begrijpt: jij bent niet de enige. En dat is verlossend.

Je krijgt je grenzen terug. En dat is het grootste cadeau. Want in een toxische relatie heb je je grenzen opgegeven. Je hebt jezelf verkocht. En nu? Nu zeg je: ‘Nee.’ En je voelt je niet schuldig. Je voelt je… sterk.

Hoe begin je ermee?

1. Stop met zoeken naar verklaringen. Ze zal nooit zeggen: ‘Het spijt me, ik was een monster.’ En dat is goed. Want je hoeft haar verontschuldiging niet. Je hebt de jouwe nodig: ‘Ik verdien beter.’

2. Verwijder haar van je telefoon. Geen Instagram. Geen WhatsApp. Geen herinneringen. Geen ‘ik heb het toch maar even gecheckt’. Je bent niet op zoek naar haar. Je bent op zoek naar jezelf.

3. Schrijf een brief. Maar stuur hem niet. Schrijf alles wat je wilt zeggen. Hoe ze je heeft gemaakt voelen. Hoe je je hebt verloren. Hoe je haar nog altijd houdt. En dan… verbrand hem. Of verlies hem. Maar laat hem los.

4. Neem 3 maanden vrij van nieuwe relaties. Niet omdat je niet kunt verliefd worden. Maar omdat je eerst moet leren hoe het is om alleen te zijn. Zonder iemand die je moet verklaren. Zonder iemand die je moet redden.

5. Ga naar een therapeut. Niet omdat je gek bent. Maar omdat je een trauma hebt. En je hebt geen tijd meer om het te verbergen. Een goede therapeut kost €85 per sessie. En het is de goedkoopste investering van je leven.

Wat er daarna gebeurt?

Je wordt niet plotseling een god. Je wordt niet plotseling cool. Je wordt niet plotseling geliefd. Maar je wordt… echt. En dat is de enige waarde die werkelijk telt.

Je zult een keer een vrouw tegenkomen. En je zult haar niet willen veranderen. En zij zal jou niet willen veranderen. En jullie zullen samen lachen. Niet omdat het perfect is. Maar omdat het echt is.

En dan zul je beseffen: je had het nooit nodig gehad. Je had het altijd al gehad. Jij. Niet zij. Niet het gevoel. Niet de adrenaline. Jij.